Kardeş Kıskançlığı Nedir? Nasıl Önlenir?

Çok genel ifade ile kıskançlığın birinci sebebi, büyük kardeşin anne ve babasını paylaşmak istememesinden doğar. Küçük kardeş de büyüdükçe ağabey ya da ablasının becerileri karşısında kendini yetersiz görebilir ve büyük kardeşe tanınan ayrıcalıkları kıskanabilir.

Kıskançlığın ifade edilişi farklı şekillerde olabilir:

Dile getirme/İfade etme: “Keşke hiç doğmasaydı.”, “Kardeşimden nefret ediyorum.” gibi cümlelerle kıskançlıklarını dile getirirler.
Regresyon/Gerileme: Bebek doğduğu zaman büyük kardeş kimi zaman, emekleme, parmak emme veya alt ıslatma davranışları gösterebilir. Bunun için bebek doğmadan önce çocuğa yaşına uygun ifadelerle anlatılmalı ve süreç iyi yönetilmelidir. Eskilerin “Pabucun dama atıldı.” ifadesi vardı, hala kimi ortamlarda söylenebiliyor. Bu ve buna benzer ifadelerden kaçınılmalıdır. Bebek doğduğunda “Bu kötü, çok ağlıyor, kaka da yapıyor.” diye bebeği kötülemek inandırıcı bir söylem olmadığı gibi çocuğun kıskanması için daha fazla sebep sunan bir davranış şeklidir.
Sessizliğe bürünme/İçe kapanma: Bazı çocuklar evde bebeğe karşı gösterilen yoğun ilgiden kendisinin yeterince sevilmediğini düşünerek içe kapanabilir. Özellikle iki kardeş arasında kişilik özellikleri bakımından farklılık varsa –örneğin biri daha dışa dönükse- diğer çocuğun içe kapanması ve daha az dikkat çekmesi kısır döngü oluşturabilir.
Zarar Verme/Şiddet: Yoğun kıskançlık duygusunda vurmak, çelme takıp düşürmek, aşırı fiziksel zarar boyutuna ulaşabilir.

Kıskançlığı tetikleyen durumlar:

Anne-baba tutumları kıskançlığın oluşmasında ve derece olarak artmasında çok etkili olmaktadır. Kardeşler arasında çıkan tartışmalarda taraf olmak ya da haklıyı haksızı ayırmaya çalışmak hatalıdır. Herhangi bir durumda kim haklı kim haksız ayrımına girmeyin. Sonuç ne olursa olsun birinin hakkını yemiş olursunuz.

Eşit davranmaya çalışmayın. Eşit davranmaya çalışmak, çocukların gözünde, kıskançlık için daha fazla sebep olduğunun düşünülmesini sağlar. Her durumda eşit davranma kaygısı çocukların kendi davranışlarındaki farklılıkları kabullenmelerini de güçleştirilir.

Rekabetin olduğu ortamlarda kıskançlık artabilir. Burada rekabeti oluşturan durumları irdelemek gerekir. Olumlu özellikleri öne çıkan kardeş, doğal olarak diğerinin öfkesini de üzerine çeker. Artık tüm anne babalar kıyaslama yapılmayacağını bildiğinden, konuya detaylı girmiyorum.

Anne ya da babanın kendi sıkıntıları nedeni ile kavga eden çocuklarına aşırı tepki gösterdiklerinde, haksızlığa uğradığını düşünen kardeş diğerine öfke duyabilir.

Anneye aşırı bağımlı büyüyen, zihinsel, fiziksel, duygusal zayıflıkları olan çocuklar kardeşlerle rekabete girmeye daha yatkın olurlar.

Kıskançlığı tetikleyici durumları azaltmak için:

Her kardeşle ayrı olarak kaliteli zaman geçirmek, hem çocuğa kendini özel hissettirmek için, hem de onun duygu ve düşüncelerine daha iyi ulaşabilmek için faydalı bir etkinlik olacaktır.
Arada çıkan tartışmaları kendi kendilerine çözmelerine fırsat vermek gerekir. Her tartışmayı onların yerine çözmeye çalışırsanız sorun çözme becerilerinin de gelişmesine engel olursunuz.
Tarafsız olmak ve hakem rolüne girmemek de önemlidir, hatta en önemlisidir.
Özellikle kimin haklı ya da kimin haksız olduğu değil de, bulacakları çözüm yolları üzerinde durulmalıdır.
Kardeşlerin iyi geçindiği, paylaşımlarının olduğu durumları o anda fark etmek ve ödüllendirmek bu gibi davranışların daha çok tekrarlanmasını sağlar.

Kardeş kıskançlığı konusu uzun ve geniş, detaylı olarak söylenecek çok şey var. Belki ilerleyen zamanlarda yeniden değinirim çünkü yaşla beraber yaşanılanlar da değişiyor.

Sevgilerimle,