Güven duygusu çocuklugun ilk yillarinda çocugun ane ve babasiyla kurdugu iliskiler çerçevesinde olusmaya baslar. Çocugun ilk yaslarda sevgi ihtiyaci annenin çocugu kocaklamasi,emzirmesi,ilgi göstermesi dokunmasi ,v.b sekilde giderilir.
eger sevgi ihtiyaci giderilmezse ileriki yaslarda bu çocukta güvensizlik duygusunun olusmasina sebep olur. Örnegin, küçüklügünden beri yetyetistirme yurtlarinda kalan çocuklara baktiginizda hep karamsar bir yüz ifadesi ,baskasindan bir seyler bekleyen ,baskasina bagimli oldugunu fark edeceksiniz. Eger biz çocuklarimizin böyle olmasini istemiyorsak onlara güven duygusunu kazandirmak zorundayiz.
Güven duygusu çesitli yollarla ögretilebilir. Ben size bu yollardan tesvik etme yöntemini anlatacagim.
Tesvik etmek ,çocugu oldugu gibi kabul etme ,hep güzel yönleri öne çikarma,olumlu yönlere odaklasmadir. yani olumlu bir tutum içine girmektir. Örnek olarak Fatih Beyin arkadaslari elestirirken hep olumlu yönler üzerinde odaklasmasini gösterebiliriz. Anne-baba olarak hepimiz çocuklarimizin iyi olmasini isteriz. Bunun için her seyi yaptigimizi söyleriz. Fakat yaptiklarimiza baktigimizda çok yanlis yaptigimizi görebiliriz. Ben size söyle bir tablu ile göstereyim.yaptiklarimizin nekadar yanlis oldugunu görecegiz. Çocugumuzun;
Sorumlulugunu bilen,bagimsiz biri olmasini istiyoruz ,ona hiçbir vazife vermiyoruz,is yaptirmiyoruz bütün islerini biz yapiyoruz. Böylece onu kendimize bagimli hale getiriyoruz. Sormluluk almasini engelliyoruz.
Saygili ,anlayisli olmasini istiyoruz . buna karsilik onlarla alay ederiz ,küçük düsürürüz böylece onlara degerli olmadiklarini hisetirmis ve saygisizligi ögretmis oluruz.
Çocugumuzun bizi seven birisi olmasini istiyoruz. Mesgul oldugumuzda çocugumuz bizden sevgigöstermemizi istediginde onu önemsemeyiz.
Çocugumuzun ilgilenen birisi olmasini isteriz ; onunla ilgilenmeyiz.
Çocugumuza güven kazandirmak için bazi fedakarliklarda bulunmamiz gerekiyor. Bunun için bazi tutum ve davranislarimizdan vazgeçmemiz gerekiyor.
BIRAKMAMIZ GEREKEN TUTUM VE DAVRANISLAR
Olumsuz Beklentiler:Hepimizin çocuklarimizla ilgili olumsuz bazi beklentileri vardir.Biz bu beklentilerimizi beden diliyle veya direkmen belirtiriz. Veçocuklarda buna inanirlar. Örnegin çocugun sinavi kazanacagina inanmiyorsak bu nu bir sekilde iletiriz. Ve çocukda buna inanir.bu duyguyla hareket eder.
D Gerçek isi Yüksek Beklenti: her çocugun belli bir kapasitesi ve yetenekleri vardir.Anne-babalar bunu bildikleri halde yinede çocuklardan seviyelerinin üstünde seyler beklerler.Buda çocugun olasamayacagi bir beklenti oldugundan çocugu güvensizlige sevk ediyor. Örnegin;ahmet amcanin çocugu deneme sinavlarinda seyler beklerler.Buda çocugun olasamayacagi bir beklenti oldugundan çocugu güvensizlige sevk ediyor. Örnegin;ahmet amcanin çocugu deneme sinavlarinda 40 net yapiyor. AHMETamca çocugunun vali olacagi beklentisi içerisindedir. Ama obölümü kazanmak içinde 100,net gerekiyor.Böyle bir beklenti çocugun olasamayacagi bir beklenti oldugundan çocugu güvensizlik duygusuna kapilmasina sebep oluyur veçocuk çalismayi birakiyor.
Kardesler Arasi Yarismayi Destekleme: Çogu zaman farkinda olmadan çocklarimiz arasindaki yarismayi körökleriz .Bbirisini tutariz öbürünü iteriz. Birisi iyi digeri düsük not almistir birini över digerini yere vururuz .Böylece bir rekabet ortami olusturmus oluruz .bu rekabet ortami içinde düsük not alan öbürünü engellemeye çalisir. Iyi not alan ise bulundugu konumunu kaybetme korkusu ve endisesiyle güvensizlik duygusuna kapilmaktadir .
ASIRI HIRS.Bazi anne-babalar hep mükemel olmayi isterler. Ve yenilgi ihtimali olan islere girismezler. Çocoklarindanda bunu beklerler. ÖR. En iyi ,mükemel ,kusursuz ,birisin
Buçocuk için olasilmasi güç bir sey oldugu için çocuk buna olasamadigi içinde kendini degersiz his edecek .
ASIRI KORUYUCU ANNE-BABA TUTUMU: Bazi anne -babalar yilar sonra gelen ilk çocuk olmasi ,veya çocugunun iyiligi için çocuguna is yaptirmaz bütün ihtiyaçlarini karsilar elüstünde büyütür kötü olmasin diye sokaga çikartmaz. Bu sekilde yetisen çocoklar hep baskalarina bagli kalirlar vekendi basina kaldigi zaman endiseye kapilir.Örnegin buanlattigimiz sekilde yetisen biri olan murat i babasi bir ise yerlestiriyor aksama isi birakiyor ve babasiyeni bir is buluyor murat bu isede ancak yarim gün dayaniyor. Çünkü simdiye kadar is yapmadigi için kendine güvenmiyor.
ASIRI ITICI -BASKICI TUTUM VE DAVRANISLAR: Asiri baskici ve itici,rededici tutumlar yüzünden çocuklar duygularini dile getiremiyorlar.Duygularini hep içine atarlar. Ve öyle bir hale gelirki dolar vebir sekilde patlak verir. Örnegin; cinsel konular konusunda çok baskici olan toplumumuzda bu konulardaki duygularimizi ifade etme çok zor. Ercan adinda bir arkadas bir kiza asik oluyor. Ne duygularini kiza iletebiliyor nede kimseye anlatabiliyor. Acaba kiza söylesem neder ailesi duyarsa neolacak kizla çiksam ne diyecekler…. v.b. böyle bir iç çatismasi yasiyor ve ruhsal dengesi bozulmus bir sekilde psikiyatri servisine götürülüyor .
ÇOCUĞUMUZA GÜVEN DUYGUSU KAZANDIRMAK IÇIN YAPMAMIZ GEREKEN TUTUM VE DAVRANISLAR
Olumlu Olun: çocuklariniza karsi olumlu bir tavir takinin. Sürekli güzel yönleri üzerinde yogunlasin. Çocogunuz maç mi oynamis maçta güzel orta açmissa onokta üzerinde odaklasin eksiklikleri öne sürdükçe çocuk kendini degersiz hiseder.
Çocugunuz bir seylerle ugrasirken ona karismayin. Karistiginiz zaman ona söyle bir mesaj vermisoluruz :.ve bu sekilde onun kendini yetersizlik duygusuna kapilmasinasebep olmus oluruz. Örnegin; çocugunuz daha yürüyemiyor kanepeye çikmak için tirmaniyor.Siz çocuk düser diye kaldirip kanepeye koydunuz. Böylelikle çocuk kendini degersiz hisedecek. Bunun yerine onun yakininda durup biraksak kendi çiksa çocuk kanepeye çiktiginda zafer kazanmis gibi kendini güçlü hisedecek vekendinegüven duyacaktir.
Eger çocugunuz yardim isterse ona güven telkin edin. Örnegin; yapabilirsin, sana güveniyorum, ………yapmistin v.b. ifadelerle ona güven verin.
Eger önerilerde bulunacaksaniz önerilerinizi yumusak bir tavirla onun fikrine sunun. Emir verir gibi sunmayin. Örnegin; bu sekilde yapsaniz nasil olur, ben böyle yapmistim iyi olmusttu acaba siz ne dersiniz.
Çabalari ve ilerlemeleri öne çikarin. Çocugunuzdaki gelismeleri öneçikararak onun gelistiginin farkina varmasini saglayin. Bununlada yetinmeyip gösterdigi gayretleride öne çikararak onunla ilgilendiginizi ve deger verdiginizi hisettirin. Ö rnegin; Baya çalismissin ,notunu yükseltmen e sevindim ,isi bitirmemissende baya yapmissin…….
Katkilarini Belirtin: çocuklar bir faydalarinin olduklarini hisettikleri zaman kendilerini degerli hisederler. Çocugunuzun basarili oldugu isleri ona verin . ve aileye katkisi oldugunu hisettirin. Örnegin çocugunuz alisveris islerini iyi yapiyorsa alisveris islerini ona yaptirii taktir edin. Böylelikle çocugunuz kendisininde birseyler yapabilecegini ögrenecek ve kendine güvenduyacaktir .
Övgü yerine tesvik edin. Övgü rekabet vekarsillastirmaya dayandigi için çocuklarin hem güçlü hemde güçsüz yönleriniolumsuz etkiler. Örnegin , ; çocuklarinizdan biri 5, digeri 3 aldi diyelim. Eve geldik lerinde 5 alan çocuga afferin benim güzel oglum seninle gurur duyuyorum. 3 alan çocuga ise kardesin nekadar güzel not almis sen çalismiyorsun tembelsin..vb.tepkiler gösterdiniz. Düsük not alan çocuk kendisine deger verilmedigi için kardesini kiskanacak ve onu engelemeye çalisarak onu küçük düsürmeye çalisacak. Iyi not alan çocuk ise bulundugu konumu kaybetme endisesiyle yeni islerde acaba basaramazsam neolacak korkusuyla girisimde bulunamayacak.
Övgü sadece basarili durumlarda en iyiye verilen bir ödül niteligindedir. Bu yönüyle bir kontroletme araci niteligitasiyor. Çocugu övdügünüz zaman çocuk söyle bir hise kapilir. Ben sadece basarili oldugum zaman degerliyim. Ohalde degerli olarak kalmak için sürekli basarili olmaliyim. Bu durum olasilmasi güç bir durum oldugundan çocuk hata yapma endisesiyle girisimde bulunmaktan kaçacaqktir. Tesvik ise çocugun basarisiz oldugu durumlarda çocuga güven kazandirmak amaci ile yapilir. Tesvikte kiyaslama yoktur. Çocugu oldugu gibi kabul etme vardir.Gayretleri ve ilerlemeleri katkilari ön plana çikarma vardir.
ÖVGÜ TESVIK EDICI OLABILIRMI
Övgünün tesvik edici olmasi sunlara baglidir:
Çocugun Amaci:eger çocuk ilgi çekmek ,intikam almak amaciyla övgü kazanmaya çalisiyorsa tesvik edici olmaz. Ilgiyi çektikten sonra kösesine çekilir.sadece ilgi ihtiyaci oldugu zaman girisimde bulunur isibittikten sonra isbirligide biter.
Anne-babanin amaci:anne-baba çocugu kontrol etmek amaciyla övgüye bas vuruyorsa basarili olmaz.
Övgüsekli: Eger çocuk bir beklenti içinde ise övgü basarili olmaz. Çocuk övgüyü herhangibir beklentisi olmadan kabul etmelidir.
ÖVGÜNÜN ANNE-BABA ÇOCUK ILISKISINDEKI YERI
Çocuklari motive etmenin en etkili yolu tesvik etmektir. Acaba övgünün yararli oldugu durumlar yokmu*? Varsa nasil olmalidir?
Anne -babalar su amaçla övgüyükullanabilirler;
Önemli bir gelismeyi farketmek ve tesvik etmek için:Uzun zamandan beri hiç iyi not almamis olan çocugunuzun yüksek notlar almaya baslamasi ,büyük isler basarmasi vb.
Çocugun çok düsük bir güven duygusu varsa vekendi güçlü yönlerini taniyamiyorsa onun kendini tanimasina yardim etmek için :Örnegin; ,, vb. mesajlarla hem kendi güçlü yönlerini görmesini hemde kendine güven duymasimi saglamis oluruz. Çocuk büyüklerine karsi anlayisli ise ve övdügüdugurur.onun için çocugunuzu överken asiriya gitmemenizi nüzde bagimli olmuyorsa övgü etkili olur. Eger siz çocugunuzun övgüye ihtiyaci oldugunu ve ona güven verecegine inaniyorsaniz öv- güyü kullanin.
Övgünün Etkili Olmasi Için Kilavuz
1-Belirtin: Davranisin övgüye deger yönünü övün.Örnegin: sobayi güzel kurmussun ,kornerleri iyi kullaniyorsun,simdi daha iyi konusuyorsun.vb.
2-Gelismeyi vurgulayin: örnegin ;…ilerletmen güzel ..,baya ögrenmissin.,vb…fakat çocugu gayretsarfetmesi için zorlamayin.
Asiri övgü ümütsüzlük dogurur. Onun için çocugunuzu överken asiriya gitmemenizi tavsiye ederiz. Tesvik ise çocugunuzun kendini degerli hisetmesini ve güven duygusunun gelismesini saglar.
TESVIK DİLİ
Çocuklarimizla ilgili yorumlarda bulunurken onlarin yaptiklarinini yargilayaci ifadeler kullanmamaya dikkat etmeliyiz. Çogu zaman güzel ifadelerle onlari överiz.Bu yorumlarimizla deger yargilarimizi belirtir ve çocuklarimizin kendilerine inandirmaktan uzak kaliriz. Deger ifade eden ifadeler kullanmamaya dikkat etmeliyiz. Örnegin; mükemmel;iyi ,kötü,vb.. bunun yerine tesvik edici ifadeler kullanmaliyiz.
KABUL EDICI IFADELER
GÜVEN GÖSTEREN IFADELER
<…edebilirsin>
sana güveniyorum>
Katkiyi ,güçlü yönleri vurgulayan ve takdir edici ifadeler
Çaba vegelismeyi farkeden ifadeler:
<…baya çalistigin belli oluyor.>
isi bitirmemis olabilirsin ama bayada bitirmissin.>
