Kaosla Nasıl Başa Çıkılır?
Jan – Uwe ROGGE / İnan GÜRÜN
Rota Yayın, İstanbul,2001
KİTABIN ÖZETİ
Kitabın ana teması, çocukların gelişimi esnasında aileler ile çocuklar arasında meydana gelen sorunlar ve bu sorunlar ile anne-babalar arasındaki fikir ayrılıklarının çocuklar üzerinde yaratacağı kaostur. Bu kaosun etkileri, birtakım metot, fikir ve yaşanmış bazı hayat tecrübelerinden örnekler ile anlatılmaktadır.
Yazarın amacı, esas itibarıyla anne-baba ve çocuklar arasında soruna neden olan belli başlı davranışları ortaya koyup bu davranışlara çocukların nasıl tepki verebileceğinin tespitidir. Böylece ailelere bu tür davranışlardan kaçınmaları için öğütler verilmektedir.
Yazara göre, anne ve babalar prensipte iyidir, yalnızca her şeyin doğrusunu yapmayı ve çocuklarını hiçbir hata işlemeden yetiştirmeyi istemektedirler. Yeni yetişen nesil sübje olarak ele alınmış, fakat aynı zamanda pedagojik çalışmaların birer objesi olarak kalmıştır. Çocuklar sadece çırak değil, aynı zamanda birer ustadır da. Çocuklar genellikle karışık durumları çözecek basit çarelere sahiptir. Bunların nasıl kullanılacağı çocuklara bakarak öğrenilebilir ve sonra çıkmaza girmiş durumları pragmatik, hızlı ve kolaylıkla çözebilecek harika teknikler elde edilebilir. Bunun için yetişkinler sadece çocukların yorumlarına kulak vermeli, çocuksu hareketleri ve bunların anlamını kavrayabilmeli, yaptıklarını peşin fanteziler sayarak göz ardı etmemelidir.
Çocuklar, ana – baba dikkatli birer gözlemcisidir. Onlar, anne – babalarının çocuklarını hatasız yetiştirebilmek, idareyi ellerinde tutabilmek için yaptıkları faydasız girişimleri hissederler. Çocuklar plana göre yetiştirilmez. Çocuğun bebeklik döneminden çıkıp inatçılık dönemine geçmesi de, tıpkı ergenlik dönemindekiyle benzeşen bir meydan okumadır.
Eğitim, kaostan pek de ayrı düşünülemeyecek yapısal bir güçtür. Bunun göreceli faktörleri ise; gerek kültürel, sosyal veya politik genel kurallar ve gerekse de genetiğe bağlı çocukça kişilik özellikleridir. Anne babalar için bunun anlamı, kaosu kabullenmek, bununla tedricen başa çıkmak ve onunla birlikte yaşamayı öğrenmektir. Onu geri püskürttükleri, algılamak istemedikleri takdirde, o normal pedagojik yaşamın içine sürekli olarak arka kapıdan karışarak buna hükmedecektir.
Eğitim, içinde bir düzeni barındıran biçimlendirici bir güçtür. Fakat her zaman bu düzenin nasıl işlediğini, pedagojik önlemlerin niçin bir çocukta sonuç verirken, diğerinde vermediğini bilmeye olanak yoktur. Demek ki, bu tür bir düzen, yaşamın yarısı iken, diğer yarısı da kaostur. İnsan nasıl düzeni kabullenmeyi öğreniyorsa, kendini kaosa göre ayarlamayı da öyle öğrenebilir. İnsan böyle tutarsızlıklara dayanabildiği, yaşamı ve eğitimi bunların eksiklikleriyle birlikte kabul edebildiği sürece, kendini yeniliklere ve henüz denenmemişe teslim etmeye de hazır demektir. Ve bu da tıpkı çocukların çoktandır hissettikleri gibi, anne ve babalara da cesaret verir, kaos olmazsa olmaz.
Kitap üç ana bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde “Çevreden kaynaklanan hatalar” adı altında beş alt bölüm bulunmaktadır. Bu alt bölümlerde “Haylazlığın değeri”, “Tembelliğin sınırları” , “Yemek terbiyesi” , “Kavga etmeden yatağa gitmek” ve “Düzensizlik içinde düzen” başlıkları altında genellikle ana-babalar ve çocuklar arasındaki ilişkiye çevresel faktörlerin etkisi irdelenmektedir.
Kitabın ikinci bölümünde “İlişkilerde denge sanatı” adı altında üç alt bölüm bulunmaktadır. Bu alt bölümlerde “Kardeş sevgisi – Kardeş kavgası”, “Büyükanne ve büyükbaba işe karışırsa” ve “Ana – babalar arasındaki fikir uyuşmazlığı” başlıkları altında aile bireylerinin tümü ile çocuklar arasındaki ilişkiler irdelenmektedir.
Kitabın üçüncü ve son bölümünde “Tüm yaşam konumlarında sağduyulu olmak” adı altında beş alt bölüm bulunmaktadır. Bu alt bölümlerde “Babaların zaman kıtlığı”, “çalışan annelerin davası”, “Tek başına çocuk yetiştirenlerin doğaçlama yeteneği”, “Boşanma ritüeli” ve “Üvey ailelerin gelişimi” başlıkları altında ana babaların yaşamdan kaynaklanan kendi sorunlarının çocuklar üzerindeki etkileri irdelenmektedir.
