Gelişim döneminde gözlemlediğimiz çok sık karşımıza çıkan 4 özellik; Parmak emme, İnatçılık, Öfke, Ağresif Davranışlar. Bu davranışları gözlemlediğimizde ne yapmalıyız ? Anne ve babalara tavsiyeler nasıl olmalı, yazımızı okuyunuz.
İNATÇILIK
Çocukta inatçılık, çocuğun belli bir nedeni olmaksızın, bir harekette ısrar etmesi, davranışını, düşüncesini, durumunu değiştirmemesi şeklinde tanımlanabilir.İnatçılık çocuğun duygusal gelişiminin bir sonucudur ve en çok 3-6 yaş arasında yaşanır. Bu yaşlarda inatçılık normaldir. Çocuk ben duygusunun ve özgür olma bilincinin gelişiminden kaynaklanan nedenden dolayı inatçılık gösterir. Çocuk her şeyi kendi yapmak ister. Yaptığı şeyler hoşuna gider, çevresinden gelen direnmeyi yenmeye çalışır. Kendi varlığını hissettirmeye, kabul ettirmeye çalışır. Kendince o hep haklıdır.Anne- babalar şu noktaları dikkate almalıdırlar:· Çocuklara sert ve şiddetli cezalar kesinlikle verilmemelidir. Çocuğun hareketlerine gereksiz yere engel olunmamalıdır.· Çocuk bağırıp çağırdığında istekleri yerine getirilmemelidir.· Çocuk bir konuda inatçı olduğunda çocuğun dikkati başka yöne çekilmeli, inat ettiği taktirde istediğini elde edemeyeceği çocuğa açıklanmalıdır.
PARMAK EMME
1 yaşından itibaren doğal kabul edilen kendini ve çevreyi keşfetme davranışı olan parmak emme davranışı, 3-4 yaşlarından sonra da sıklıkla devam ediyorsa bir uyumsuzluk sorunu olarak değerlendirilebilir. Aynı şekilde daha çok bir güvensizlik belirtisi olarak ortaya çıkan tırnak yeme ve parmak emme davranışı çocuğun kendine yönelik saldırganlık dürtüsünün belirtisi olan uyum bozukluğu göstergesi de olabilir. Her ikisinin de temelinde, anne, baba ve çocuk ilişkisindeki yetersizlikler ve sorunlar, güven duygusunun çocukta yeterince gelişmemesi yatmaktadır.
Anne baba, durumu telaşlanmadan, sabırla ele almalı ve çocuğa bunun hoş olmadığını basit bir dille açıklamalıdır. En önemlisi çocuğu sürekli izleyip uyarmak yerine, dikkatini başka yöne çekmeye çalışmalıdır. Temelinde güvensizlik yattığından, çocuğun kendine güvenini geliştirecek, başarılı olduğu etkinliklere yönlendirilmeli ve çocuğu rahatlatarak duygusal çatışmalardan kurtarılmalıdır.
ÖFKE
Öfke, çocuğun istekleri ile çevresindeki kişilerin isteklerinin çatışması, yani çocuğun engellenmesi durumunda ortaya çıkar. Çocuğun yaşının büyümesiyle öfkenin ifadesinde daha çok söz ve davranışlar kullanılmaya başlanır. 4 yaşa kadar, ağlama en çok kullanılan öfke tepkisi olmakla birlikte bağırma, yerde yuvarlanma, zıplama, tekmeleme, fırlatma davranışlarına da rastlanabilir. Ayrıca küsme de bir öfke belirtisidir. Bu yaşlarda oyun arkadaşları ile çatışmalar, engelleme, cezalandırma öfkeye neden olurken, 4-6 yaşlarında ilgisizlik, isteklerinin dikkate alınmaması, otoriteyi reddetme öfke nedeni olabilir. Öfke, çocuğun yorgun olması yada günlük yaşamdaki herhangi bir değişiklikten de kaynaklanabilir. Bu çok iyi analiz edilmelidir.
Anne babanın öfke sergileyen çocuğa karşı dikkate alması gereken noktalar şöyledir:
* Çocuk öfkeyi dikkat çekme aracı olarak kullanabileceğinden, ona yeterli ilgi ve sevgi gösterilmelidir.
* Anne, babalar çocuğa her zaman ortak bir tutum sergilemeli, varsa aralarındaki çelişkiyi çocuğa yansıtmamalıdır.
* Ona iyi model olmalı, sakin, sabırlı olmalı ve çocuğa şefkatle yaklaşmalıdır.
* Öfkeyi ödüllendirmemeli, her öfke nöbeti sonrası istediğini elde etmesini sağlamaktan kaçınmalıdır.
* Çocuğun öfkesine, öfkeyle karşılık vermek bu doğal duygunun, saldırganlığa yani davranış problemine dönüşmesine neden olabilir.
AGRASİF DAVRANIŞLAR
Saldırganlık doğuştan var olduğu kabul edilen bir dürtüdür. Çevrenin olumsuz tutumları, çocuğun isteklerinin sürekli engellenmesi, baskı altında tutulması veya tamamen serbest bırakılması ve çocuğa yöneltilen saldırganlıklar, çocukta saldırganlığın oluşmasına ya da güçlenmesine sebep olabilir. Bazen çocuk saldırganlığı kendisine yönelterek tırnak yeme, saç koparma, kendini yaralama gibi uyum bozuklukları gösterebilir. Dışa yönelik saldırganlıkta ise çocuk, eşyalara zarar verme, oyuncaklarını kırma, bağırma, vurma,itme, ısırma gibi davranışlar gösterir. Agresif davranışlar karşısında uygun anne-baba tutumları şöyle sıralanabilir:
* Anne baba kesinlikle çocuğa agresiflik örneği oluşturmamalı, iyi birer model olmalıdır.
* Çocuğun gösterdiği agresif davranışlara anlayış gösterilmemeli ve bu şekilde isteklerinin yerine getirilemeyeceği anlatılmalıdır.
* Bu çocukların enerjileri; toplum kurallarına uygun olan yararlı etkinliklere yönlendirilmelidir. (spor, oyun hamuru ile oynama vb.)
* Dayakla cezalandırmak, agresif davranışın o an için ortadan kalkmasını sağlasa da, çocuğun düşmanca hisler duymasına neden olacağından sonrasında daha şiddetli olarak ortaya çıkmasına neden olur.
* Çocuğa çeşitli sorumluluklar verilerek olumlu davranışları aşıraya kaçmadan ödüllendirilmelidir.
* Grup etkinliklerine özendirilmelidir. Grupta bir şey başarması, arkadaşları tarafından kabul görmesini sağlayacağından, bunu korumak için saldırgan, agresif davranışlarından vazgeçmeyi isteyecektir.
