Öğrenciyi öğretmenin gözünde sevimsiz yapan ve onun “problem çocuk” olarak nitelendirilmesine yol açan neden öğrencinin sınıf içinde olumsuz davranışlar göstermesidir.
Oysa öğrenci ile iletişimde başarılı olan öğretmenler, öğrencilerin sınıf içinde gösterdikleri davranışlara hangi uygun tepkiyi vereceklerini bilirler. Aşağıda, sınıf içinde olumsuz davranış gösteren öğrenciler ile bu davranışlara uygun tepki veren başarılı öğretmenlerin alternatif davranışlarından söz edilmektedir.
Problem Davranış: Öğrencinin öğretmenle iletişimi kopmuş, dersle ilgisi kalmamıştır. Sınıf içinde gelişigüzel dolaşmakta, derse karşı ilgisiz davranmaktadır.
Öğretmenin Alternatif Davranışı:
1. İlgili konuyu yeniden ifade ederek öğrenci dikkatinin odaklanmasını sağlayınız.
2. Sınıfa, soru yönelterek ilgilerini canlandırınız.
3. Görsel araçlar kullanınız; tahta ve tepegöz gibi araçlardan yararlanınız.
4. Öğrenciye “konuyu özetler misiniz?” ya da “şunu mu sormak istiyorsunuz?” gibi sorular yönelterek dikkatini çekiniz.
Problem Davranış: Öğrenci utangaçtır, içe kapanık ve derse katılamamaktadır.
Öğretmenin Alternatif Davranışı:
1. Öğretme stratejinizi gözden geçiriniz.
2. Herhangi bir katkı için öğrenciyi zorlamayınız.
3. Öğrenciye doğrudan soru sorarak derse katılımını sağlamayı deneyiniz.
4. Gözle iletişim kurunuz.
5. Böyle bir öğrenciyi küçük bir gruba lider tayin ediniz.
Problem Davranış: Öğrenci çok konuşmakta ve her şeyi bilme havası içindedir, üstelik kurnaz davranarak, yeri gelince sürekli şikayetçi davranış göstermektedir.
Öğretmenin Alternatif Davranışı:
1. Öğrencilerin yaptığı yorumları olduğu gibi kabul ediniz.
2. Görüş veya duyguların dile getirilmesi için onlara sınırlı zaman veriniz. (Örneğin:Düşünceni 2-3 dakika ile özetler misin?)
3. Konuşmasını istediğiniz başka bir öğrenci ile göz iletişimi kurarak, onunda konuya katılımını sağlayınız.
4. Bu gibi öğrencilerle, teneffüslerde özel ilgileniniz.
5. “Bu ilginç bir nokta. Şimdi diğer arkadaşlarının da ne düşündüğüne bakalım” türünden ifadeler kullanınız.
Problem Davranış: Öğrenci kendisini göstermek için sürekli itiraz etmekte, “hayır” sesleri çıkarmakta; şaşırtmaca sorularla sınıfı oyalamaktadır.
Öğretmenin Alternatif Davranışı:
1. Gerçekten size sorulan sorunun cevabını bilmiyorsanız bilmediğinizi ifade edin, sınıfa ya da öğrenciye soruyu tekrar sorarak yeniden dönün.
2. Bilinmeyen konularda ortak öğrenmenin önemine dikkat çekin.
3. Davranışı görmezden gelin.
Problem Davranış: Öğrenci hırçın, kavgacı ve sinirli davranışlar göstermekte, iç düşmanlık duyguları yansıtan davranışlar sergilemektedir.
Öğretmenin Alternatif Davranışı:
1. İç düşmanlık bir endişenin maskesi olabilir. İç düşmanlığı kişiselleştirmekten çıkararak, endişe edilen nedenleri ortadan kaldırın. Öğrencinin içsel tepkisine değil, endişesine karşı tavır alınız.
2. Sakin ve nazik olmayı sürdürünüz. Sinirlerinizi kontrol altında tutunuz.
3. Öğrenciyle aynı fikirde olmadığınızı söylemek yerine, ona kendi düşüncenizi söyleyiniz.
4. Öğrenciyle göz iletişiminizi sürdürünüz.
5. Öğrenciyle asla çekişmeyiniz.
6. Tepkili öğrenciye “Bana öyle geliyor ki gerçekten kızgınsın. Bir başkası olsa böyle davranır mıydı?” deyin. Böylece arkadaşlarından ona baskı yapmalarını rica edin.
7. Öğrencinin problemi çözmesine yardım edin.
8. Öğrencinin davranışını bazen görmezden gelin.
9. Teneffüs sırasında özel olarak konuşun.
10. Son bir çare olarak, kişiden sınıftan çıkıp gitmesine izin verin.
Problem Davranış: Öğrenci davranışlarınızı mazur göstermek için sürekli bir şekilde dikkat çekmek istemektedir.
Öğretmenin Alternatif Davranışı:
1. Ona, sınıftaki gidişatı değiştirmenin mümkün olmadığını hatırlatın.
2. Onun görüşünün doğruluğunu sınayın.
3. Problemi öğrenci ile özel olarak tartışabileceğinizi belirtin.
4. Tartışmak istemiyorsanız, zamanınızın kısıtlı olduğunu söyleyin.
Problem Davranış: Yanındaki öğrencilerle sürekli konuşmakta ve kendisinin olduğu gibi arkadaşlarının da dikkatini dağıtmaktadır.
Öğretmenin Alternatif Davranışı:
1. Konuşanları mahcup etmeyin.
2. İşlenilmekte olan konu hakkında onların görüşlerini sorun.
3. Konuşanlara, fikirlerini paylaşmak isteyip istemediklerini sorun.
4. Kasti olduğunu belli etmeden konuşanlara doğru yürüyün.
5. Onlarla göz iletişimi kurun.
6. Gruplarla ilgili olarak yorum yapın. Bunu yaparken, onlara bakmadan, üçüncü şahıs veya geçmiş zamandan birilerinden söz ediyor gibi, örneğin “bir zamanlar birisi…” gibi cümlelerle başlayıp davranışı eleştirin.
7. Konuşanların yanında durarak, öğrencilere bir soru yöneltin. Böylelikle konuşanların dikkati yeniden toplanmış olur.
Sergen SAZAK /Yeni Eğitim Dergisi
