Şenay Yılmaz okul öncesi çocukların zekasını geliştirmek ve onların iyi bir eğitim hayatına başlaması için bazı önerilerde bulundu. Yılmaz, “Çocuğunuzla konuşurken onunla göz kontağı kurun ve onun boyuna inin. Çünkü çocuklar bacak seviyesinde yaşar. Yukarıdan yapacağınız hiçbir konuşmayı dikkate almaz” diyor
Çocuk Gelişim Uzmanı Şenay Yılmaz, okula başlamadan önce çocukların okul başarısını artırma yöntemleriyle ilgili soruları yanıtladı.
Çocuklarımızın ilerideki kimliklerinin belirginleşmesinde 0-6 yaşın çok önemli olduğu biliniyor. Doğru mu?
Evet. Bebeklik ve çocukluktan itibaren çocuğunuzu yetiştirme tarzınız, ileride onun nasıl bir kişiliğe sahip olacağı ve meslek seçimi konusunda belirleyicidir. Bu nedenle üç yaşından itibaren çocuğu nasıl yönlendirdiğiniz büyük önem taşır.
Okul öncesi zeka geliştiren hangi oyunları önerirsiniz?
Kızma birader, jenga, 500 parçalı yaz-boz ve maketler zekayı geliştirir. Bu oyunları, anne, baba ve çocuğun beraber oynaması aile içi dinamiklerin kuvvetlenmesini sağlar.
KİŞİLİĞİNİ TANIMAYA ÇALIŞIN
Çocuğumuzu yönetici olarak mı yoksa sanatçı mı olarak mı yetiştirmeliyiz?
Dört dil bilen, enstrüman çalan, doğayla ve hayvanla iç içe, elektronik eşyaları ustaca kullanan, bilgisayar kurdu üst düzey yönetici yetiştirmek ya da dikiş- nakış yapabilen, yemek pişiren, domatesini yetiştiren, tavuğunu besleyen kişiler yetiştirmek… Burada esas olan çocuğun yeteneklerinden ve yeterliliklerinden yola çıkmak… Kişilik özellikleri, yetiştirilme tarzı ve donanımı çocuğunuzun ileride ne olabileceğini belirler. Ancak esas olan mutlu, üretken ve istediği işte başarılı olacak bireyler yetiştirmektir.
Anne babalar çocuklarının yeteneklerini nasıl keşfedebilirler?
Görmek istediğiniz gibi değil, görüneni fark etmeniz önemlidir. Yani hemen hemen her anne-baba, çocuğunun üstün zekalı olduğunu düşünür. Oysa kuvvetli yanları bizi yanıltır. Bu nedenle, her çocuğun özel beceri ve yetenekleri olduğunu kabul edin. Çocuğun anne babası olduğunuzu unutun ve onu tarafsız izleyin. Sadece olumlu yanlarını yazdığınız bir liste hazırlayın. En az bir hafta boyunca her gün düzenli olarak gözlemlerinizi not edin. İzlenimlerinize göre sözel alanı mı, matematiksel zekası mı daha baskın belirleyin.
ESPRİ YETENEĞİ
Bazı çocuklar çok espri yapar. Esprili çocuk zeki çocuk mudur?
Kelimeleri çok yönlü kullanıyorsa evet. Yani birkaç anlamı olan kelimeyi uygun yerde ve mizah unsuru olacak şekilde kullanıyorsa zekidir diyebilirim. Yapılan araştırmalar, mizah becerisi ile problem çözme becerisinin paralel ilerlediğini göstermektedir. Problem çözme becerisi kuvvetli çocuklar, esprinin ince detaylarını algıladığı gibi mesajı da tam alır. Bu nedenle çocuğunuzun espri yeteneğini geliştirmeniz onun muhakemesini kuvvetlendirecektir. Onun espri yeteneğini geliştirmek için evde esnek olun ve rahat davranmaya çalışın. Çok gergin bir ortamda ortaya bir espri atarak yumuşatmaya çalışın. Birbirinize komik bilmeceler sorun. En komik şarkı sözü yazma yarışması yapın. Belli bir ritimde en komik şarkıyı bestelemesini isteyin.
LİDERLİKLE BASKICILIK AYNI ANLAMA GELMEZ
Günümüzde liderlik önemli bir kavram. Lider çocuk nasıl yetiştirilir?
Lider çocuk hemen fark edilir. Arkadaş gruplarını idare eder, grubu etkisi altına almaya çalışır. Ancak bu, liderlik eşittir baskıcılık demek değildir. Çocuğunuzun lider vasıflarıyla yetişmesini istiyorsanız; çocuğunuza çizgi film kahramanlarından hareketle liderliği anlatın. Evde ona söz hakkı verin.
SORUMLULUK BECERİSİNİ ARTIRIN
Anne-babalar çocuğunun okula, okuma yazmaya hazır olduğunu nasıl anlar?
Çocuğunuzda ilkokula başlayana kadar şu becerilerini geliştirmeye çalışın:
Ne, nerede, ne zaman, neden, nasıl ve kim gibi soruları doğru cevaplamasını sağlayın.
Cümlelerinde zaman eklerini doğru kullanmasını sağlayın.
Kalem tutma ve çizim becerisi kazandırın.
Bağcık bağlama ve düğme iliklemeyi başarmasını isteyin.
Sorumluluk becerisini tam anlamıyla kazanmış olmasını isteyin.
Kurallara uyma, arkadaş ilişkisi kurma ve devam ettirebilme becerilerini kazanmış olmasına dikkat edin. Bunlarda yeterlilik gösteren çocuk, okul hayatı için gerekli temelleri atmıştır. Eğer çocuğunuz okul çağına geldiği halde bu becerilere sahip değilse uzman desteği almalısınız.
SÖZÜNÜ KESMEYİN ONU SABIRLA DİNLEYİN
Okul öncesinde çocuğun başarılı bir kişilik geliştirmesi için aileler nelere dikkat edilmeli?
Her şeyden önce mutlu bir aile ortamında yetişmesi, olmazsa olmaz ilk kuraldır. Anne ve babanın çocuğuna oluşturacağı model onun ilerideki, kişilik yapısının şekillenmesinde çok önemlidir. Gelecekte başarılı bir kişilik geliştirmesi için, sorumluluk becerisini mutlaka kazandırın.
Benlik algısının gelişmesi için mutlaka sevdiği masası, yatak örtüsü ve halısı olsun.
Onun da özel bir hayatı olduğunu unutmayın. Özel hayatına saygı gösterin.
Çocuğunuzu yetişkin gibi görün. Onu sabırla dinleyin, sözünü kesmeyin. Sorularını mutlaka yanıtlayın.
FİKRİNİ ALIN
Onunla göz kontağı kurarak boy seviyesine inin. Bu şekilde iletişime geçin. Unutmayın ki, çocuklar bacaklar dünyasında yaşar. Yukarıdan yapacağınız hiçbir konuşmayı dikkate almaz.
Alacağınız kararlarda fikir danışın. Ama kararlarda katkı sağlayan olsun, karar veren değil..
Olumlu ve pozitif olun. Ama kaybetmeyi de öğretin. Kaybettiklerinden sonuç çıkarmasını isteyin.
DRAMA ÇOCUK İÇİN BİR OYUNDUR!
Drama ve müziğin başarı üzerindeki etkisi nedir?
Drama, çocuk için oyundur. Oyun da çocuğun öğrenmesini ve yaratıcılığını artıran en önemli etkendir. Yaratıcılık, rol oynama, etkileşim ve iletişimi kapsar. Özellikle 0-6 yaş arası çocuklar ezberle değil, yaşayarak öğrenmeyle kendilerini daha çok geliştirir. Bu nedenle drama eğitimi özellikle de yaratıcı drama, gelişimde çok olumlu etki sağlar. Aynı şekilde müzik de drama kadar etkindir. Araştırmalar, özellikle tuşlu müzik aleti çalan çocukların, diğer çocuklara oranla algı ve hafızalarının daha güçlü olduğunu göstermektedir. Bu nedenle küçük yaşlardan itibaren müziğe ve enstrümanlara yatkınlık gösteren çocukların mutlaka bu yetenekleri geliştirilmelidir.
Yaratıcılık üstün zekanın da göstergesi midir?
Eğer çocuğunuzun yaratıcılığı diğer çocuklardan daha farklı, daha entelektüel ve ilginç ise üstün yetenekli olduğu düşünülebilir. Ancak tek başına üstün zekalılığın göstergesi değildir.
ESRA TÜZÜN Yazısından alınmıştır.
